Phát huy thế mạnh quốc gia biển đảo
(Chinhphu.vn) - Việt Nam là quốc gia có nhiều tiềm năng để phát triển du lịch biển đảo. Thời gian qua, du lịch biển, đảo đã được chú ý phát triển để trở thành một ngành kinh tế mũi nhọn, đã có nhiều tác động tích cực đến đời sống kinh tế - xã hội, song vẫn còn nhiều bất cập. Để du lịch biển đảo phát triển bền vững, Đảng và Nhà nước ta đã có nhiều chủ trương, chính sách, chương trình, chiến lược cụ thể.
Du lịch biển, đảo đã và đang là loại hình du lịch được đầu tư khai thác và phát triển, nhất là các quốc gia có lợi thế về biển, trong đó có Việt Nam.
Tài nguyên biển đảo của Việt Nam phong phú và đa dạng, bao gồm tài nguyên tự nhiên biển đảo, tài nguyên nhân văn... do đó phát triển du lịch biển, đảo được coi là một nhiệm vụ quan trọng góp phần đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, là sự lựa chọn ưu tiên hàng đầu của ngành du lịch Việt Nam. Du lịch biển, đảo cũng góp phần thúc đẩy sự phát triển của nhiều ngành kinh tế khác, tạo thêm việc làm cho xã hội, nhất là khu vực ven biển, đảm bảo khai thác có hiệu quả những tiềm năng và lợi thế về du lịch biển, đảo gắn với đảm bảo an ninh quốc phòng, phù hợp với xu thế hội nhập của Việt Nam với khu vực và quốc tế. Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2030 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt ngày 22/1/2020 đã xác định du lịch biển, đảo là một trong 4 dòng sản phẩm chính của du lịch Việt Nam. Chiến lược phát triền bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 cũng đã xác định Phát triển du lịch biển, đảo là một trong những nội dung góp phần hình thành các khu kinh tế biển trọng điểm.
Tiềm năng phát triển du lịch biển, đảo Việt Nam
Là quốc gia nằm ở khu vực Đông Nam Á, có 3 mặt giáp biển với bờ biển dài trên 3.260 km và gần 3.000 hòn đảo lớn nhỏ cùng 2 quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, biển đảo Việt Nam có vị trí đặc biệt quan trọng trong chiến lược quốc phòng, an ninh quốc gia, phát triển kinh tế và du lịch. Các bãi biển nước ta phân bố trải đều từ bắc vào nam, từ Móng Cái đến Hà Tiên với hàng loạt bãi tắm đẹp, cát mịn, nước trong xanh như Trà Cổ, Sầm Sơn, Cửa Lò, Cửa Tùng, Lăng Cô, Mỹ Khê, Sa Huỳnh, Quy Nhơn, Nha Trang, Ninh Chữ, Mũi Né, Long Hải, Vũng Tàu… Cùng với bờ biển dài, nước ta có một hệ thống đảo, vịnh phong phú trải dài từ vùng biển Quảng Ninh đến Kiên Giang với nhiều cảnh quan nổi tiếng như Đảo Cô Tô, Bạch Long Vỹ, Cát Bà, Phú Quốc… và nhiều vịnh đẹp nổi tiếng như Vịnh Hạ Long, Vịnh Lan Hạ (Hải Phòng), Vịnh Xuân Đài (Phú Yên), Vịnh Lăng Cô (Thừa Thiên Huế), Vịnh Nha Trang (Khánh Hòa)…
Lãnh thổ du lịch biển đảo là nơi hội tụ nhiều điều kiện thuận lợi với nguồn tài nguyên tự nhiên, nguồn tài nguyên nhân văn đa dạng và phong phú, tập trung tới 07/13 di sản thế giới ở Việt Nam; 06/08 khu dự trữ sinh quyển, nhiều vườn quốc gia, các khu bảo tồn thiên nhiên; nhiều di tích văn hoá - lịch sử. Trong số 25 Vườn Quốc gia ở Việt Nam thì có 4 VQG trên đảo gồm VQG Cát Bà, VQG Bái Tử Long, VQG Côn Đảo, VQG Phú Quốc; 7 VQG thuộc các tỉnh ven biển là U Minh Thượng (Kiên Giang), Bạch Mã (Huế), Phong Nha – Kẻ Bàng (Quảng Bình), Pù Mát (Nghệ An), Vũ Quang (Hà Tĩnh), Bến Én (Thanh Hóa), Cúc Phương (Ninh Bình). Vùng ven biển có 22/55 khu bảo tồn thiên nhiên, trong đó có nhiều khu bảo tồn thiên nhiên có giá trị để phát triển du lịch như Sơn Trà, Bà Nà (Đà Nẵng), Cù lao Chàm (Quảng Nam), Hòn Mun (Khánh Hòa).
Ngoài ra, các đảo ven biển nước ta còn lưu giữ khá nhiều di tích lịch sử, lễ hội văn hóa (trong khoảng hơn 100 lễ hội tiêu biểu ở Việt Nam thì có 35 lễ hội thuộc vùng ven biển), ẩm thực làng biển với nhiều làng nghề như nuôi, chế biến hải sản, nuôi cấy ngọc trai…
Không phải ngẫu nhiên mà Tạp chí Forbes của Mỹ đã bầu chọn bãi biển Đà Nẵng là 1 trong 6 bãi tắm quyến rũ nhất hành tinh. Tạp chí Time (Mỹ) bình chọn đảo Phú Quốc là hòn đảo có sức hút và nằm trong 100 điểm đến hấp dẫn nhất. Giải thưởng Asia's Best Awards 2022 do tạp chí Travel & Leisure phiên bản Đông Nam Á giới thiệu đã bình chọn đảo Phú Quốc và Côn Đảo của Việt Nam nằm trong 10 đảo hàng đầu của Đông Nam Á. Phú Quốc và Côn Đảo cũng đã đóng góp cho ngành du lịch Việt Nam nhiều giải thưởng có giá trị như giải thưởng khu nghỉ dưỡng hàng đầu thế giới vào năm 2018 dành cho Sixsence Côn Đảo; giải thưởng khu nghỉ dưỡng villa hàng đầu thế giới năm 2019 dành cho Premier Village Phú Quốc. Vịnh Hạ Long được UNESCO công nhận là di sản thiên nhiên thế giới. Năm 2022, Việt Nam đã vinh dự được đề cử 61 hạng mục giải thưởng của World Travel Awards khu vực châu Á năm 2022, trong đó có những hạng mục quan trọng tầm quốc gia như điểm đến hàng đầu châu Á, điểm đến du lịch biển hàng đầu châu Á, điểm đến văn hóa hàng đầu châu Á, điểm đến di sản hàng đầu châu Á, điểm đến thiên nhiên hàng đầu châu Á[1]
Với những đặc điểm trên, Việt Nam có nhiều tiềm năng và điều kiện để xây dựng khu du lịch biển đảo có sức cạnh tranh cao, chủ động xây dựng các sản phẩm du lịch biển đảo, đặc biệt là loại hình du lịch nghỉ dưỡng, du lịch thể thao biển, du lịch sinh thái, du lịch MICE… mang đặc trưng, bản sắc riêng, có sự khác biệt giữa các vùng, miền đồng thời đem lại hiệu quả cho nhiều ngành kinh tế, tạo việc làm, đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế - xã hội, góp phần quảng bá hình ảnh về đất nước, con người Việt Nam với quốc tế.
Đa dạng các sản phẩm du lịch biển, đảo ở Việt Nam
Trong thời gian qua, ngành du lịch Việt Nam đã tập trung khai thác và phát triển một số sản phẩm du lịch biển, đảo cụ thể như:
Tham quan các di sản thế giới ở vùng ven biển: Sản phẩm du lịch này đã và đang thu hút khá động lượng khách du lịch trong nước và quốc tế. Hiện nay, hầu hết trong các tours du lịch của các hãng lữ hành sản phẩm du lịch này được chào bán trên tất cả các thị trường nguồn du lịch Việt Nam.
Tham quan các di tích lịch sử văn hóa, di tích cách mạng: Sản phẩm du lịch này được hầu hết các địa phương ven biển chú ý khai thác bởi việc xây dựng loại sản phẩm du lịch này không phức tạp, không phải đầu tư nhiều, có thể thu hút được nhân lực địa phương tham gia.
Tham quan cảnh quan: Đây là nhóm sản phẩm du lịch khá quen thuộc ở hầu hết các vùng ven biển. Theo đánh giá của Tổng cục Du lịch Việt Nam và Viện nghiên cứu phát triển du lịch, những năm qua, sản phẩm được xem là hấp dẫn nhất thuộc nhóm sản phẩm này là tham quan cảnh quan vịnh Hạ Long, vịnh Cảnh Dương, Lăng Cô (Thừa Thiên Huế), bán đảo Sơn Trà (Đà Nẵng), vịnh Văn Phong, Nha Trang (Khánh Hoà), vịnh Xuân Đài, Vũng Rô (Phú Yên), vịnh Vĩnh Hy (Ninh Thuận)…; cảnh quan các đảo ven bờ như Cô Tô (Quảng Ninh), Cát Bà (Hải Phòng), Cồn Cỏ (Quảng Trị), Cù lao Chàm (Quảng Nam), Lý Sơn (Quảng Ngãi), Phú Quý (Bình Thuận)…
Phát huy lợi thế về tài nguyên du lịch, những năm gần đây, du lịch Việt Nam đã có những bước phát triển với tốc độ khá nhanh, trong đó du lịch biển đảo có một sức hút đối với khách du lịch trong nước và quốc tế. Việc thực hiện Đề án Phát triển du lịch biển, đảo và vùng ven biển đến năm 2020 đã tạo cơ sở để ngành du lịch Việt Nam hướng tới sản phẩm du lịch hấp dẫn gắn với tài nguyên biển đảo có sức hút với khách du lịch trong nước và quốc tế. Đề án đã xác định và tập trung khai thác 4 không gian ven biển với các địa bàn trọng điểm nhằm tạo sức hút, điểm nhấn, kết nối với thị trường du lịch quốc tế.
Thời gian qua, những khu du lịch quốc gia, điểm du lịch quốc gia, đô thị du lịch được tập trung đầu tư phát triển, như: Hạ Long, Vân Đồn - Cô Tô, Trà Cổ, Bái Tử Long, Bạch Long Vĩ, Cát Bà, Đồ Sơn, Sầm Sơn, Cửa Lò, Thiên Cầm, Cồn Cỏ, Cửa Tùng - Cửa Việt, Huế, Lăng Cô - Cảnh Dương, Đà Nẵng, Non Nước, Sơn Trà, Cù Lao Chàm, Hoàng Sa, Hội An, Sa Huỳnh, Mỹ Khê, Sơn Mỹ, Lý Sơn, Phương Mai, Xuân Đài, Bắc Cam Ranh, Trường Lũy, Trường Sa, Nha Trang, Ninh Chữ, Vĩnh Hy, Mũi Né, Phan Thiết, Phú Quý, Long Hải - Phước Hải, Côn Đảo, Vũng Tàu, Cần Giờ, Phú Quốc, Hà Tiên.
Phát triển các sản phẩm du lịch đặc thù
Ngành du lịch Việt Nam cũng đã hướng tới việc tập trung phát triển các sản phẩm du lịch đặc thù, để tạo ra động lực phát triển các trung tâm du lịch biển, đảo. Các khu, điểm du lịch biển trọng điểm được tập trung đầu tư, phát triển nhằm thu hút khách du lịch, thu hút đầu tư và hình thành những điểm đến tầm cỡ, có thương hiệu nổi bật trong khu vực và trên thế giới.
Bên cạnh đó, việc hình thành và xây dựng các tuyến du lịch biển và du lịch tàu biển cũng đã góp phần quan trọng trong việc đẩy mạnh hoạt động du lịch biển, đảo như: các tuyến xuất phát từ Hạ Long, Hải Phòng, Cửa Lò, Huế, Đà Nẵng, Sa Kỳ, Quy Nhơn, Tuy Hòa, Nha Trang, Phan Rang, Phan Thiết, Thành phố Hồ Chí Minh, Vũng Tàu, Hà Tiên và kết nối với các đảo và bãi biển Bạch Long Vĩ, Cát Bà, Cồn Cỏ, Cù lao Chàm, Lý Sơn, Hoàng Sa, Hòn Tre, Hòn Tằm, Trường Sa, Phú Quý, Côn Đảo, Phú Quốc.
Tổ chức không gian du lịch biển tập trung tại các vịnh và đô thị du lịch biển như: Hạ Long, Đồ Sơn, Sầm Sơn, Cửa Lò, Hội An, Đà Nẵng, Nha Trang, Quy Nhơn, Xuân Đài, Vĩnh Hy, Phan Thiết - Mũi Né, Vũng Tàu, Hà Tiên.
Các chương trình hành động nhằm thúc đẩy phát triển du lịch biển, đảo tập trung theo hướng chiến lược ưu tiên như chương trình nâng cao nhận thức xã hội về du lịch, trong đó đặc biệt quan tâm phát triển du lịch biển, đảo gắn với bảo đảm an ninh - quốc phòng, chủ quyền quốc gia; điều tra tổng hợp về tài nguyên du lịch biển, bảo tồn tài nguyên biển, đặc biệt đối với hệ thống các đảo trong đó có Hoàng Sa và Trường Sa; đầu tư hạ tầng then chốt phục vụ du lịch biển, hệ thống cảng du lịch, cầu tàu, bến neo đậu ven bờ, trên vịnh và trên các đảo; phát triển sản phẩm du lịch đặc thù các miền biển, ưu tiên và hỗ trợ phát triển các tuyến du lịch đảo xa, đặc biệt là dự án phát triển du lịch tại các quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa; phát huy giá trị văn hóa biển, ẩm thực biển phục vụ phát triển du lịch; phát triển nhân lực cho du lịch biển, đảo.
Thứ năm, 09/06/2022 17:13 GMT+7
Biên phòng - Tiềm năng, lợi thế từ biển, đảo đã giúp ngành du lịch Việt Nam đa dạng hóa sản phẩm du lịch, nâng cao sức cạnh tranh, thu hút du khách cả nội địa lẫn quốc tế.
Du lịch biển, đảo ở Việt Nam được đánh giá là còn nhiều tiềm năng để phát triển, bởi đây là dòng sản phẩm ngày càng được đông đảo du khách trong nước, quốc tế lựa chọn.
Việc phát triển mạnh mẽ du lịch biển, đảo những năm qua đã mang lại cơ hội xóa đói giảm nghèo, cải thiện đời sống của người dân ở vùng ven biển nhiều địa phương trong cả nước.
Việt Nam có đường bờ biển dài từ Bắc vào Nam cùng 125 bãi biển xinh đẹp. Nhiều địa điểm được bình chọn trong danh sách những bãi biển đẹp, quyến rũ nhất hành tinh. Việt Nam cũng là một trong những quốc gia có vịnh đẹp nhất thế giới.
Du lịch biển, thưởng thức “vitamin sea” tinh thần luôn là lựa chọn hàng đầu của người dân Việt Nam mỗi khi hè về. Du khách quốc tế cũng thường lựa chọn những vùng biển, đảo đẹp của Việt Nam để nghỉ dưỡng dài ngày. Tiềm năng, lợi thế từ biển, đảo đã giúp ngành du lịch nước ta đa dạng hóa sản phẩm, nâng cao sức cạnh tranh, thu hút du khách cả nội địa lẫn quốc tế.
Duy trì, phát huy giá trị thương hiệu vịnh Hạ Long
Vịnh Hạ Long đã 2 lần được UNESCO công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới. Lần thứ nhất là vào năm 1994, vịnh Hạ Long được ghi danh vào danh mục Di sản Thiên nhiên thế giới với giá trị ngoại hạng toàn cầu về mặt thẩm mỹ theo tiêu chí của Công ước Quốc tế về bảo vệ di sản tự nhiên và văn hóa của thế giới.
Lần thứ hai vào năm 2000, Vịnh Hạ Long tiếp tục được ghi danh vào danh sách Di sản Thiên nhiên Thế giới lần thứ 2 theo tiêu chí về giá trị địa chất-địa mạo. Năm 2012, vịnh Hạ Long được trao tặng danh hiệu kỳ quan thiên nhiên thế giới mới do tổ chức New Open World công bố.
Các danh hiệu này đã "nối dài" cánh tay để Vịnh Hạ Long nói riêng và du lịch Việt Nam nói chung thu hút du khách quốc tế, phát triển du lịch.
Cho đến nay, sức hấp dẫn của Vịnh Hạ Long vẫn luôn được duy trì, là một trong những điểm đến hàng đầu của du lịch biển, đảo Việt Nam, thu hút không chỉ khách quốc tế mà còn phục vụ rất nhiều khách nội địa. Lượng khách nội địa đến Vịnh Hạ Long vào mùa hè cao hơn rất nhiều so với các mùa còn lại.
Trước khi chịu ảnh hưởng của dịch Covid-19, giai đoạn 2017-2019, trung bình mỗi năm Vịnh Hạ Long đón trên 12,4 triệu lượt khách tham quan, du lịch. Du khách quốc tế đến với Hạ Long tăng nhanh với những luồng khách từ Anh, Pháp, Đức, Mỹ, Nhật Bản, Hong Kong (Trung Quốc)…
Năm 2019, trước khi dịch Covid-19 gây ảnh hưởng nặng nề, vịnh Hạ Long đã đón 4,4 triệu khách, trong đó 2,9 triệu khách quốc tế, 1,5 triệu khách trong nước, doanh thu từ du lịch đạt 1.237 tỷ đồng.
Theo báo cáo mới đây, vào dịp cao điểm, 5 tuyến tham quan Di sản thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long đón khoảng 30.000 lượt khách/ngày. Lượng khách tham quan tập trung vào các tuyến 1, 2 và 5 với khoảng 25.000 lượt khách ở các cảnh điểm phổ biến như động Thiên Cung, hang Đầu Gỗ, hòn Chó Đá, hòn Gà Chọi... Các địa điểm này cũng thường xuyên quá tải ở một số thời điểm với khoảng 1.600 -2.000 lượt khách mỗi giờ, cá biệt có thời điểm lên tới gần 3.000 lượt khách.
Không chỉ khai thác thế mạnh Vịnh Hạ Long, Quảng Ninh đã linh hoạt, chủ động phát triển các sản phẩm, dịch vụ du lịch theo hướng bền vững, thân thiện với thiên nhiên, tăng tính kết nối, trải nghiệm cho du khách.
Cùng với việc mở rộng 5 tuyến, 28 điểm, cảnh điểm du lịch trên vịnh, Quảng Ninh và các đối tác đã cho ra mắt một số sản phẩm dịch vụ cao cấp như trải nghiệm bay trực thăng ngắm cảnh Vịnh Hạ Long từ trên cao, thử nghiệm du thuyền khám phá...
Hiện tỉnh Quảng Ninh có khoảng trên 500 tàu du lịch hoạt động thăm vịnh, tàu nghỉ đêm, đủ đáp ứng cho nhu cầu của khách du lịch. Bên cạnh đó, hệ thống tàu du lịch ngày càng được đầu tư nâng cấp hiện đại; dịch vụ vận chuyển ra các tuyến đảo cũng được nâng cấp, tạo điều kiện phát triển du lịch cao điểm mùa hè.
Năm 2022, ngành du lịch Quảng Ninh dự kiến đón 10 triệu khách (trong đó có 1,5 triệu lượt khách quốc tế, tổng thu đạt khoảng 21.000 tỷ đồng) với khẩu hiệu “Quảng Ninh - điểm đến an toàn thân thiện, hấp dẫn, sẵn sàng đón bạn trở lại.”
Phát huy giá trị tài nguyên biển, đảo
Các đảo ven bờ ở các địa phương ven biển nước ta cũng đã được khai thác, mang lại nhiều sản phẩm độc đáo, tăng trải nghiệm, thu hút khách cho du lịch Việt Nam.
Theo bà Nguyễn Thị Phương Linh (Viện Nghiên cứu Phát triển Du lịch, Tổng cục Du lịch), đa phần các đảo ven biển Việt Nam đều có những bãi biển tuy không lớn nhưng rất hoang sơ, cát mịn. Nước biển trong xanh, độ cao sóng không quá lớn, thuận lợi cho hoạt động tắm biển, vui chơi giải trí, thể thao dưới nước…
Cảnh quan các đảo khá đặc sắc, từ cảnh quan vũng vịnh ven biển, đảo; cảnh quan núi, đồi, trên các đá trầm tích, tùng, áng hồ trên núi; cảnh quan các bờ mài mòn (đảo Vĩnh Thực, Cô Tô, Thanh Lam, Bạch Long Vĩ, Thổ Chu..); cảnh quan núi lửa, có giá trị địa mạo, địa chất đặc trưng (như Cồn Cỏ, Lý Sơn, Phú Quý)…đến cảnh quan hang động, nhũ đá như hang Đầu Gỗ, Thiên Cung, Sửng Sốt (các đảo trên Vịnh Hạ Long), hang Quân Y, Trung Trang, Hoa Cương, hang Luồn (đảo Cát Bà)…
Đặc biệt, một số đảo đã có khu bảo tồn sinh vật biển; đảo lớn như Phú Quốc, Côn Đảo, Cát Bà, Bái Tử Long… sở hữu vườn quốc gia với các giá trị về đa dạng sinh học, nguyên sinh, hệ động thực vật trên cạn, thủy sinh, rạn san hô quý hiếm, nơi bảo tồn về văn hóa lịch sử với một số di chỉ khảo cổ… Những nơi này phù hợp cho các hoạt động tham quan, khám phá, nghiên cứu thậm chí là du lịch mạo hiểm…
Các đảo ven biển nước ta đến nay còn lưu giữ khá nhiều di tích lịch sử, lễ hội văn hóa, ẩm thực làng biển cùng hệ thống các làng nghề như nuôi, chế biến hải sản; đóng, sửa chữa tàu thuyền; mỹ nghệ, nuôi cấy ngọc trai…cũng là tiềm năng lớn để tạo ra các sản phẩm du lịch, tăng trải nghiệm cho du khách.
Theo đánh giá của Tổng cục Du lịch (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch), một số đảo lớn đã khai thác hoạt động du lịch như Phú Quốc, Côn Đảo, Phú Quý, Cát Bà... Một số đảo nhỏ ven bờ cũng đã có hoạt động du lịch phát triển như Hòn Tre (Khánh Hòa), Tuần Châu (Quảng Ninh), Cù Lao Chàm (Quảng Nam)...
Đặc biệt, Phú Quốc (Kiên Giang) và Côn Đảo (Bà Rịa-Vũng Tàu) là những đảo có hoạt động du lịch nổi bật nhất. Đây là 2 đảo được đầu tư bài bản với định hướng đúng đắn về phát triển hạ tầng cũng như sản phẩm, dịch vụ du lịch.
Phú Quốc và Côn Đảo đã đóng góp cho ngành du lịch Việt Nam nhiều giải thưởng giá trị như Giải thưởng khu nghỉ dưỡng hàng đầu thế giới năm 2018 dành cho Sixsence Côn Đảo; Giải thưởng khu nghỉ dưỡng villa hàng đầu thế giới năm 2019 dành cho Premier Village Phú Quốc. Những giải thưởng này đã góp phần khẳng định vị trí của Việt Nam trên bản đồ du lịch thế giới.
Theo thống kê của Tổng cục Du lịch, lượng khách du lịch quốc tế đến các đảo Việt Nam giai đoạn 2015-2019 có tốc độ tăng trưởng 23%. Trong đó, năm 2019 có hơn 1,5 triệu khách ra các đảo, chủ yếu đến Cát Bà, Phú Quốc, một số đến Cù Lao Chàm, Lý Sơn, Côn Đảo, Vân Đồn.
Biển miền Bắc chủ yếu thu hút khách Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, ASEAN, Đức, Hà Lan. Trong khi đó khu vực miền Trung được khách châu Âu, Lào, Nhật Bản, Hàn Quốc ưa chuộng. Biển miền Nam phục vụ chủ yếu khách châu Âu, nhiều nhất là Anh, Italy, Pháp…
Khách du lịch nội địa lựa chọn du lịch biển, đảo cũng tăng khoảng 23%/năm giai đoạn 2015-2019 và đạt 9,5 triệu lượt khách ra đảo vào năm 2019. Trong số đó, 80-90% khách nội địa đến 2 đảo Phú Quốc và Cát Bà.
Phần lớn khách đi nghỉ dưỡng cao cấp, du lịch mạo hiểm, khám phá thiên nhiên, tìm hiểu văn hóa, tâm linh, du lịch cộng đồng. Tuy nhiên, tổng thu từ khách du lịch đến đảo ven biển lại tăng rất mạnh, đạt 63,37%/ năm giai đoạn 2015-2019.
Theo Tổng cục Du lịch (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch), không chỉ dừng ở tiềm năng phát triển du lịch, hệ thống các đảo vùng ven biển Việt Nam còn giữ vị trí quan trọng về chính trị, an ninh quốc phòng. Việc khai thác tiềm năng đảo, ngoài đóng góp cho các ngành du lịch, kinh tế, còn góp phần khơi dậy lòng tự hào dân tộc, ý thức gìn giữ môi trường, nâng cao được nhận thức về chủ quyền quốc gia.
Nhận thấy được tiềm năng của hệ thống các đảo ven bờ, Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2030 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt ngày 22/1/2020 đã xác định: “Du lịch biển, đảo là một trong 4 dòng sản phẩm chính của du lịch Việt Nam."
Bên cạnh đó, Chiến lược phát triền bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 cũng đã xác định phát triển du lịch biển, đảo là một trong những nội dung góp phần hình thành các khu kinh tế biển trọng điểm.
Ở một làng chài nhỏ bên bờ biển miền Trung, người dân vẫn giữ nghề làm nước mắm truyền thống đã hàng trăm năm. Những thùng gỗ lớn chứa đầy cá cơm tươi và muối biển được ủ chượp theo bí quyết gia truyền, từng giọt nước mắm đậm đà như chứa cả hồn biển khơi.
Ngày nay, khi dòng khách du lịch bắt đầu tìm đến, không chỉ để ngắm biển xanh cát trắng mà còn muốn khám phá câu chuyện của từng giọt mắm – thứ gia vị không thể thiếu trong bữa ăn Việt. Họ đến với làng nghề, cùng hòa mình vào cuộc sống mộc mạc, chứng kiến tận mắt cách người thợ mắm cẩn thận lựa cá, xếp từng lớp muối, kiên nhẫn chờ đợi tháng ngày để mắm đạt vị ngon tuyệt hảo.
Du khách không chỉ thưởng thức hương vị mặn mà, thanh khiết của nước mắm truyền thống mà còn hiểu được rằng, đằng sau mỗi chai mắm là cả một hành trình của sự bền bỉ, của văn hóa và lòng yêu nghề. Qua đó, họ cảm nhận sâu sắc hơn về giá trị của sản phẩm truyền thống, và mang theo trong lòng một tình yêu mới với ẩm thực và văn hóa Việt.
Chính sự kết nối ấy đã mở ra một hướng phát triển bền vững cho làng nghề: du lịch không chỉ giúp người dân nâng cao thu nhập mà còn góp phần bảo tồn nghề làm nước mắm truyền thống – hồn cốt của một nền ẩm thực và văn hóa biển đảo Việt Nam.
Và từ đó, mỗi chuyến du lịch là một chuyến hành trình trở về với cội nguồn, nơi những giọt mắm truyền thống vẫn lặng lẽ kể câu chuyện về biển, về người và về văn hóa Việt bất tận.
Dọc theo chiều dài đất nước, từ Cô Tô, Lý Sơn, Phú Quý, Cù Lao Chàm đến Phú Quốc, Nam Du…, những cộng đồng dân cư ven biển và hải đảo đang dần chuyển mình khi tham gia vào mô hình du lịch cộng đồng. Họ không chỉ là ngư dân mưu sinh từ biển mà còn là “người kể chuyện” về văn hóa, lịch sử, đời sống mộc mạc của biển đảo Việt Nam.
Thay vì các resort hiện đại xa lạ, du khách đến đây được ở homestay trong nhà dân, ăn hải sản do chính ngư dân đánh bắt, tham gia các hoạt động đời thường như chèo thuyền, giăng lưới, làm mắm, hái rong biển, rồi cùng nhau nấu ăn, trò chuyện bên bếp lửa giữa làng quê ven sóng.
Du lịch cộng đồng biển đảo không phải là “ngắm cảnh – chụp ảnh – đi về”, mà là một hành trình sống chậm, kết nối trái tim với đất, với biển, với người. Du khách được hiểu và cảm nhận nhịp sống thường ngày của người dân đảo – nơi mỗi hòn đá, mỗi con thuyền đều có câu chuyện riêng.
Đó là nét văn hóa sống động – không nằm trong bảo tàng, mà hiện hữu từng ngày: trong tiếng hò khi kéo lưới, trong bữa cơm gia đình với nước mắm truyền thống, trong lễ hội cầu ngư linh thiêng giữa đêm trăng rằm.
Du lịch cộng đồng giúp người dân vừa giữ nghề truyền thống, vừa tăng thu nhập, mà không phá vỡ môi trường hoặc bản sắc. Các cộng đồng được khuyến khích giữ rừng ngập mặn, bảo vệ bãi san hô, hạn chế rác thải nhựa… để gìn giữ vẻ đẹp nguyên sơ của đảo – cũng là giữ tương lai cho chính mình.
Mô hình này góp phần thay đổi tư duy làm du lịch: thay vì “khai thác”, là chia sẻ giá trị. Thay vì “xây dựng công trình lớn”, là nuôi dưỡng những điều nhỏ bé và thật thà.
Tuy nhiên, du lịch cộng đồng biển đảo vẫn đối mặt nhiều thách thức: thiếu hạ tầng, kỹ năng đón tiếp, sự liên kết, và cả nguy cơ bị thương mại hóa nếu không quản lý tốt. Cần sự hỗ trợ từ chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng xã hội để xây dựng mô hình bền vững, chất lượng và mang lại lợi ích hài hòa cho cả cư dân địa phương lẫn du khách.
Du lịch cộng đồng biển đảo Việt Nam không chỉ là một sản phẩm du lịch, mà còn là một thông điệp văn hóa, một hành trình kết nối con người với thiên nhiên, quá khứ và tương lai.
Mỗi người khi đến với biển – nếu biết dừng lại, lắng nghe và sẻ chia – sẽ mang về không chỉ kỷ niệm, mà còn một phần của hồn cốt Việt Nam.